TINH THẦN CƯƠNG NHU PHỐI TRIỂN CỦA DÂN TỘC VIỆT

TINH THẦN CƯƠNG NHU PHỐI TRIỂN CỦA DÂN TỘC VIỆT

Ngay từ lúc mở đầu dựng nước, tổ tiên giòng Bách Việt đã rực cháy trong tâm can, tiềm ẩn một tư tưởng đối kháng phải làm sao để đất nước vững vàng tồn tại. Bên cạnh một Trung Hoa khổng lồ mà nếu chỉ mềm mõng, nhu hòa không thôi thì tất yếu phải bị lệ thuộc rồi đi dần tới đồng hóa. Trái lại, cương cường quá cũng không sao có thể chịu đựng được những cuộc chiến tranh xâm lược liên lục dai dẳng của môt dân tộc đất rộng người nhiều, để rồi cũng sẽ gục ngã mà mất nước.
Ðể đối kháng với tình thế nghiệt ngã đó, tổ tiên giòng Bách Việt nhờ khí thiêng sông núi hun đúc, đã léo sáng lên trong tâm thức một hướng tiền, một cách hành xử đối xứng để đất nước vững vàng tồn tại. Ðó là tinh thần Cương Nhu Phối Triển. Giặc đến, toàn dân phải xiết chặt hàng ngũ cương cường, dũng mãnh chiến đấu khiến quân thù phải kinh hoàng nể sợ, nhưng sau đó lập tức chuyển sang thế nhu hòa, mềm dẻo để vuốt nhẹ căm hận của quân thù hầu có thời gian nghỉ ngơi kiến thiết lại đất nước.
Nghiên cứu các câu chuyện cổ tích của thời huyền sử, chúng ta thấy tinh thần Cương Nhu phối triển đã được thể hiện thật rõ rệt. Thời nào áp dụng tinh thần đó một cách linh hoạt và nhuần nhuyển thì dân an nước mạnh, ngược lại sẽ bị suy vi lệ thuộc hoặc gây tác hại cho cả toàn dân. Và chỉ có những cổ tích huyền sử mới hàm chứa đầy đủ tình tiết và ý hướng vươn lên của toàn dân tộc.
Các câu chuyện cổ tích thời huyền sử là căn bản làm nền móng xây dựng lịch sử của dân tộc, gói ghém tinh thần và ý hướng cao xa của dân tộc. Nó là chất liệu chính của mọi chặng huyền sử được truyền miệng qua một thời gian dài chuốt loc, bổ sung tình tiết để trở thành cốt lõi định hướng cho toàn dân trong việc cứu nước và giữ nước. Ðó cũng là nguyên nhân tạo sự nhất quán về nguồn gốc và là nguyên tố, là mục tiêu để các sử gia thu thập tài liệu minh chứng diển tiến sinh tồn của dân tộc.
Cổ tích huyền sử, ngoài điều kiện đã được sàng lọc khắt khe để tồn tại sau nhiều ngàn năm với nhiều biến cố áp đặt của các nền văn hóa ngoại lai do ngoại nhân thống trị muốn đồng hóa dân tộc Việt, Tư tưởng cổ đại Lạc Việt càng được củng cố, gọt rũa sắt bén và được trình bày vô cùng độc đáo hấp dẫn, phù hợp với tập quán, tư tưởng của toàn dân, bao hàm một sứ mạng cứu nước và giữ nước. Tất nhiên, nó phải được xây dựng trên một phần có thật của lịch sử.
Một thực tề khẳng định: Thời đại Hùng Vương là thời đại có thực trong lich sử Việt Nam. Qua các câu truyện khởi từ thời đại Hùng Vương, nhiều nhà nghiên cứu cổ sử Việt Nam đã tìm ra được rất nhiều điều lý thú. Nào là giòng Bách Việt đã trải qua giai đoạn chế độ mẫu hệ, đến thời Hùng Vương mới chuyển sang chế độ phụ hệ, nào là thủy tổ người Việt đã chuyên sống bằng nghề săn bắt thủy tộc qua tục xâm mình cho nên Vật Tổ của người Việt chính là Rồng. Rồng Lạc Long Quân kết hợp với Tiên Âu Cơ là biểu tượng Cương và Nhu, sinh ra bọc trăm trứng là phối triển, nẩy nở ra cùng khắp biển và núi. Tất cả con dân từ đồng bằng tới núi rừng đều là anh em cùng chung một bọc, được nuôi dưỡng trong truyền thống, ấp ủ trong nôi huyền sử, hãnh diện là giòng giống Rồng Tiên.
Tự tôn dân tộc, tự ái quốc gia là một thực tại trường cữu, cho nên mọi con dân, dầu ở đâu trong thời điểm nào cũng phải có bổn phận bảo vệ quyền lợi chủng tộc, giữ gìn dân tộc tính, phát huy tinh thần Việt: Cương Nhu phối triển.
Qua các câu chuyện cổ tích thời huyền sử, chúng ta có htể nêu lên vài luận điểm dưới đây:
Triều đại Hùng Vương là một triều đại có thật của dân tộc Việt, căn cứ vào một thiên trong Sử Ký Tư Mã Thiên viết về Triệu Ðà.
Tư Mã Thiên là người sống dưới triều đại Hán Vũ Ðế. Triệu Ðà cũng sống cùng thời và có sụ bang giao với triều đại hán.
Triệu Ðà cướp ngôi của nhà Thục Phán, mà Thục Phán thì đã cướp ngôi của Hùng Vương thứ 18. Từ Hùng Vương thứ 18 đến Triệu Ðà chỉ cách nhau có trên 50 năm.
Trong triều đại nhà Triệu, sĩ phu Việt Nam - qua tể tướng Lữ Gia - đả có ý thức quốc gia rất cao, quyết không để đất nước rơi vào vòng lệ thuộc phương Bắc.
Trong các câu chuyện cổ tích thời huyền sử tinh thần Cương Nhu phối triển được đề cập thật rõ nét. Có thể nói Cương Nhu là Ðạo Sống của người Việt thới bấy giờ. Phối triển hai tính Cương Nhu một cách linh hoạt đúng nơi đúng lúc là Ðạo Hành Xử để thành công. Làm trái với đạo Cương Nhu phối triển là thất bại vậy.
Ở đây chúng ta không sa đà vào những việc nghiên cứu quá lớn, mà chủ đích là làm sang tỏ các vấn đề sau đây:
Ðạo (tinh thần) Cương Nhu phối triển là nét sáng tạo độc đáo đặc thù của dân tộc Việt ngay từ thời cổ xưa.
Suốt quá trình lịch sử của dân tộc , các triều đại Việt Nam đã lãnh hội và ứng dụng được tinh thần Cương Nhu một cách thật nhuần nhuyễn, linh hoạt trong đạo giữ nước và trị nước.
Sự vận dụng tinh thần Cương Nhu phối triển trong thời đại ngày nay.
Ðến đây chúng ta hãy cùng khởi hành vào quá khứ trở về thuở hồng hoang của Việt Tộc, để tìm lại nét sáng tạo độc đáo của tinh thần Cương Nhu phối triển qua câu chuyện huyền sử:
RỒNG LONG QUÂN LẤY TIÊN ÂU CƠ ÐẺ RA BỌC TRĂM TRỨNG
Theo Việt Nam Văn Học Toàn Thư và truyền thuyết Hùng Vương thì tục truyền Kinh Dương Vương là cháu mấy đời của Thần Nông ở phiá Bắc núi Ngũ Linh. Mẹ của Kinh Dương Vương là bà Vụ Tiên - con gái thần núi Ngũ Linh - Kinh Dương Vương có tài đi dưới nước, lấy con gái Long Vương ở Ðộng Ðình Hồ. Cuộc tình duyên giữa con trai thần núi và con gái thần nước sinh ra Lạc Long Quân, vốn tên thật là Sùng Lãm.
Lớn lên Lạc Long quân được giao cho cai quản đất Lạc Việt, tên nước là Xích Quỷ. Bờ cõi nước Xích Quỷ bây giờ rất rộng, Bắc giáp Hổ Ðộng Ðình (Hồ Nam) Nam giáp nước Hồ Tôn (chiêm Thành), Tây giáp Ba Thục (Tứ Xuyên), Ðông giáp bể Nam Hải.
Lạc Long quân dạy dân cày cấy nông trang, đặt ra các đẳng quân, thần, tôn ti, các đạo cha con, vợ chồng, cho nên nhân dân rất yêu quý, hể mỗi khi có việc gì nguy cấp, nan giải lại gọi: Bố ơi sao không lại cứu giúp chúng con, là Long Quân tới ngay.
Bấy giờ ở phía Bắc có Ðế Lai - vốn giòng dõi Thần Nông - đang trị vì. Nhân một cuộc đi tuần thú phương Nam có đem theo người con gái yêu là Âu Cơ, và cho ở tại hành cung rồi đi thăm các địa phương.
Dân chúng phải khổ sở, phiền hà vì những sách nhiểu người họ hàng phương Bắc, bèn cùng nhau cất tiếng gọi lên:
- Bố ở đâu, sao để cho Chúa phương Bắc đến sách nhiểu dân chúng thế này ?
Long Quân hiện lên và gặp Âu Cơ. Hai người thương yêu và lấy nhau, đưa nhau về Long Trang, trên một ngọn núi đá rất đẹp. Ðến khi đế Lai trở về không thấy Âu Cơ, sai bộ hạ đi tìm kiếm khắp nơi không được , đành trở về phương bắc.
Long Quân và Âu cơ ở với nhau được một năm thì sinh ra một cái bọc. Qua thời gian, bọc vỡ ra có 100 trứng. Mỗi trứng nở ra một người con trai. Những người này không phải bú nóm mà cứ tự lớn lên và trở thành những chàng trai hiên ngang, tuấn tú, trí dũng song toàn.
Long quân ở lâu dưới Thủy Quốc. Một hôm trở về thăm lại vợ con ở đất Tương. Âu Cơ nơí:
- Thiếp vốn là người ở đất Bắc, ở với vua sinh hạ được 100 con trai. Vvua bỏ thiếp mà đi biền biệt, không cùng theíp nuôi con để thiếp làm người võ phu, võ phụ.
Long quân nói:
- Ta là nòi rồng, đứng đầu thủy tộc, nàng là giòng Tiên, sống ở trên đất, tuy khí âm dương hợp lại mà sinh ra con, nhưng thủy hỏa tương khắc, giòng giống bất đồng, khó ở nhau được. Nay ta đem 40 người con vể thủy phủ, chia trị các xứ. 50 người con theo nàng về trên đất, chia nước mà trị. Lên núi, xuống bể, khi hữu sự thì báo cho nhau biết.
Âu Cơ và người con trai đó là thủy thổ của người Bách Việt, và Hùng Vương là thủy tổ của người Lạc Việt tức Việt Nam vậy.
Câu chuyện trên đây chỉ là phần giản lược, và nó cũng như tất cả các câu truyện thần thoại trên thế giới, nghĩa là các anh hùng vĩ nhân trong truyện phải làm được nhiều kỳ công, thánh tích phi thường. Lạc Long quân cũng vậy, với những kỳ công như diệt Ngư Tinh, từ Cửu Vĩ Hồ Tinh, Quỷ Xương Cuồng v.v...và quan câu chuyện trên chúng ta thử phân tích xem tổ tiên người Việt muốn truyềøn đạt những gì cho hậu thế.
Trước hết là từ câu chuyện trên toát ra một tinh thần bình đẳng, nhân bản và dân chủ cao độ. Khác hẳn với phần lớn các dân tộc trên thế giời đều cho nguồn gốc của mình là siêu việt, là thượng đẳng, hay chí ít cũng là trung tâm giữa bầy man di, mọi rợ. Ngay cả câu chuyệc tương tự gần nhất của một số đồng bào dân tộc miền núi Việt Nam cho rằng: Người Nam và người Nữ đầu tiên trên trái đất sinh ra một quả bầu. Và từ trong Quả Bầu lần lượt bước ra Kẻ trước - Người sau.
Từ câu chuyện Rồng Long quân lấyTiên Âu Cơ đẻ ra một Boc Trăm Trứng, chúng ta thử đặt một số câu hỏi như sau:
Tại sao lại là bọc đựng 100 trứng ?
Tại sao lại là 100 quả trứng chứ không phải 100 người con ?
Tại sao lại là 100 con trai mà không có gái?
Vấn đề thậït quá rõ ràng và chúng ta đều hiểu rằng:
Sinh ra cùng một lúc trong bọc để chỉ sự đùm bọc, yêu thương , bình đẳng, vì cùng một nguồn góc, cùng một chế độ nuôi dưỡng nên không có kẻ thương người ghét, hay kẻ thương nhiều, yêu ít...ý chỉ sự công bình tuyệt đối của tổ tiên hay nói rộng hơn là tạo hóa.
Một trăm quả trứng chứ không phải 100 người con, là một biểu hiện cụ thể chứng minh không hề có sự phân biệt ngôi thứ giữa các dân tộc, các vùng dân cư - cao nguyên hay đồng bằng - kẻ sang hay người hèn. Tất cả đều bình đẳng. Tuy nhiên, bình đẳng một cách dân chủ có kỷ cương, pháp quyền hẳn họi. Ðó là giai đoạn đếùn lúc các con đã trưởng thành, cùng với cha mẹ, họ chọn những người ưu tú xứng đáng với thứ bậc để suy cử làm huynh. Suy tôn người xứng đáng nhất làm Anh Cả và cũng là người đứng đầu cai trị toàn dân. Vua Hùng Thứ Nhất. Mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử lập quốc củg giòng Lạc Việt.
Cuồi cùng là tại sao lại là 100 người con trai chứ không là Gái. Trước hết đó là một mệnh lệnhh chuyển đời. Từ chế độ mẩu hệ sang chế độ phụ hệ. Thứ hai đó là thời kỳ đi từ giai đoạn lập quốc chuẩn bị bước vào giai đoạn hùng cường (vì 100 con trai chỉ sự thuần dương). Thứ ba là khuyền khích gia tăng dân số, tăng cường sức mạnh để chuẩn bị cho một cuộc đối kháng trường kỳ trước hiểm họa : Người Anh Em Phương Bắc.
Qua chuyện Rồng Long Quân lấy Tiên Âu Cơ, cho ta thấy tổ tiên của người Việt Nam quan niệm khác hẳn với một số các hệ tư tưởng đựa trên hai yếu tố âm dương thời bấy giờ.
Có hệ tư tưởng cho rằng vũ tru vạn vật do tương sinh mà sinh sinh, hóa hóa. Có hệ cho rằng do tương khắc mới sinh ra vạn vật. Riêng tổ tiên người Việt đã có một quan niệm khác hẳn:
Một mặt vẫn công nhận Âm và Dương là hai nguyên tố bao trùm vạn sự vạn vật. Biến động của hai nguyên tố này bao gồm hai dạng:
Âm Dương tương sinh.
Âm Dương tương khắc.
Nhưng điểm quan trọng khác biệt ở chổ coi vạn sự vạn vật đươc sinh ra đều do hai biến động này thúc đẩy. Cho nên, các thế hệ kế tiếp đều mang cả hai biến tính đó. Ví dụ: Một cục nam châm đều mang hai đầu Âm và Dương. Dầu tách ra bao nhiêu mãnh đi nữa, mỗi mãnh đù mang đủ hai yếu tố: Âm và Dương, đẩy hút luôn luôn hoạt động và tồn tại cả trong và ngoài nó. Hai thanh nam châm, một mạnh, một yếu vẫn hút và đẩy nhau, nhưng nó luôn đẩy đầu này để quay ngược đầu kia lại, tạo thế hút lẫn nhau. Tùy theo từ trường mạnh yếu, để đi đến chổ cân bằng. Ðó là sự phối triển.
Còn con người ! sự phối triển chính là dòng suy tư sáng tạo, sự tìm kiếm lựa chọn phương pháp phối hợp. Nói tóm lại đó là sự vận dụng của trí não để tác động vào hai biến động trên t ạo nên một kết quả tốt đẹp theo mong muốn của mình.
Ðó là cái Ðạo, là sự xác quyết rằng: Con Người là chủ thể của thiên nhiên. Con người chấp nhận thiên nhiên, nhưng không bị động trước thiên nhiên, mà phải dùng khối óc con tim của mình để vận chuyể thiên nhiên cho phù hợp hơn. Khai thác những tìm năng sẳn có của thiên nhiên để phục vụ cho cuộc sống con người ngày càng tốt đẹp hơn.
Chúng ta lại trở về với câu chuyện trên để chứng minh và xác quyết rằng đích thực tổ tiên người Việt Nam đã truyền đạt lại cho con cháu tư tưởng trên:
Lạc Long Quân lấy người đàn bà Âu Cơ, đã mang một ý nghĩa âm dương tương sinh bình thường. Nhưng Rồng Long Quân lấy Tiên Âu Cơ, một đằng là nước, một đằng là núi: Thì lại là Âm Dương tương khắc. Hai người trọn đạo vợ chồng, sinh con đẻ cái nên người, đó là sự phối triển.
Sinh ra một bọc, nở ra 100 trứng, trứng nở ra 100 con trai. Ðó là âm dương tương sinh.
Hai ông bà chia con 50 người theo cha xuống biển, 50 nguười theo mẹ lên núi: đó là âm dương tương khắc.
Câu dặn dò của Long Quân: Lên núi, xuống biển khi hữu sự thì báo cho nhau biết: đó là phối triển.
Trong câu chuyện, sự phối triển âm dương không ngừng ở đây:
Bà Âu Cơ đẻ ra một cái bọc tròn trịa là bao dung, nhu nhuyển: là Âm.
Bọc nở ra 100 trứng. Trứng tròn là âm. Bọc và trứng cùng âm, cùng tên thì đẩy nhau, đó là tương khắc.
100 trứng là Âm, 100 nhân tố bên trong là dương (con trai là dương), nở ra 100 con người là tương sinh. Kết quả là 100 người con trai đều hiên ngang, tuấn tú, trí dũng song toàn rồi tùy theo khả năng tản mác đi khắp bốn phương trời lập chí, lập công để biểu dương tinh thần giòng giống Lạc Hồng, và đó cũng là ý chí của tổ tiên: Ðạo âm dương phối triển mà môn phái VOVINAM gọi là tinh thần Cương Nhu phối triển.
Kế thừa ý chí đặc thù của tổ tiên, các triều đại Việt Nam đã thực hiện và phát huy xuất sắc tinh thần Cương Nhu phối triển trong đạo giữ nước và trị nước. Như thế lịch sử đã minh chứng rằng: Triều đại nào ứng dụng được tinh thần Cương Nhu phối triển sẽ thành công tốt đẹp và ngược lại.
Trong quá trình hơn 4000 năm dựng nước để tự tồn, phần lớn sinh lực của toàn dân tộc được tập trung để đối phó với Người Anh Em Phương Bắc. Tùy giai đoạn, tùy thời điểm mà sách lược thay đổi. Lúc cương lúc nhu, lúc vừa cương vừa nhu, trong nhu có cương, trong cương có nhu v.v... hết sức nhuần nhuyển và linh động. Tuy nhiên điểm then chốt cuối cùng vẫn phải dùng Nhu (cầu hòa) để bảo dưỡng sức dân, với lý do chiến lược đau xót: Nước nghèo, dân ít không thể đánh quỵ hẳn được anh khổng lồ Trung quốc.
Sự phối triển tinh thần cương nhu hợp thời, đúng lúc sẽ tạo nên những thành quả tốt, đất nước vững vàng, ngoạïi bang kiêng nễ (như trong các triều đại Lý Thường Kiệt, Trần Hưng đạo, Lê Lợi, Quang Trung v.v.) ngược lại, sẽ gây nên những tổn thất nặng nề, đất nước lâm vào cãnh can qua, nô lệ.
Bị chặn lại phương Bắc (vì giáp Trung Hoa), ngay cả phía Tây và Ðông (vì dãy Trường sơn và Biển Ðông ngăn chặn), trước những nhu cầu tự tồn, tự tiến thiết thân của cả dân tộc, ông cha ta chỉ còn mở đường vào phương Nam- vùng đất màu mỡ còn giàu sinh lực - Ngay ở phương diện này, ông cha ta cũng đã đặt chiến lược phát triển trên tinh thần Cương Nhu phối triển. Trước tiên dùng Lễ (nhu) để giao hòa, phong vương, kết ước hôn nhân .. để thần phục trước khi bắt buộc phải dùng đến binh lực (cương) để giải quyết (vì sự cuồng ngạo của đối phương). Do đó, chúng ta không lạ gì khi thấy Chiêm Thành - một dân tộc kiêu hùng, thiện chiến - (có lần đánh thắng cả vào kinh đô Thăng Long của Ðại Việt) đã đi vào thảm diệt vong chỉ vì thiếu một quốc sách đứng đắn phù hợp với tầm phát triển của thời đại. Một quốc sách được kết tinh từ tinh thần và truyền thống của toàn dân tộc làm chủ đạo. Ðó chính là tinh thần Cương Nhu phối triển vậy.
Ngày nay, tinh thần Cương Nhu phối triển vẫn hữu hiệu và phát huy hiệu quả tích cực trong đời sống Tứ chính trị, kinh tế, văn hóa, ngoại giao, quân sự... đến nhiều lãnh vực khác. Gần đây sự thành công của một số quốc gia, và việc phân hóa đi đến tan rã của một nước khác đã là những chứng liệu cụ thể. Tất nhiên, còn nhiều nguyên nhân khác, song việc phối hợp tốt hay không hai thành tố Âm Dương (cương nhu) - làm nền tảng ổn định hay phân hóa đời sống của cả một dân tộc - là nguyên nhân chính yếu.
Trở về với lãnh vực võ học của chúng ta, Sáng Tổ Nguyễn Lộc là người đã kế thừa, đúc kết và ứng dụng được tinh thần Cương Nhu phối triển vào võ thuật. Ðó chính là nguyên lý Cương Nhu phối triển của môn phái VOVINAM vậy. Tự bản chất cấu tạo của cơ bắp, mọi hệ thống kỹ thuật võ học đều do Cương Nhu mà hình thành, cho dù hệ thống đó lấy cương mãnh hay nhu nhuyển làm nền tảng. Vấn đề quan trọng là sự phối triển ra sao ? Với nguyên lý Cương Nhu phối triển Sáng Tổ Nguyễn Lộc đã lấy sự hòa hợp hai yếu tố cương - nhu làm nền tảng cho việc luyện thể Cân bằng cương và nhu trong luyện tập để vừa phát tiển được thể lực vừa tạo được sự linh hoạt dẻo dai, bền bỉ. Do phối hợp cương nhu, cách ra đòn phát lực của VOVINAM dựa vào độ cứng của xương, mềm mại của cơ, dẻo dai của gân, linh hoạt của khớp, nhờ vậy, đòn thế của VOVINAM tuy thực dụng nhưng không thô cứng, tuy dữ dội mãnh liệt song vẫn bay bướm, nhịp nhàng. Kỹ thuật võ học VOVINAM có tính kết hợp cao và đa dạng phong phú chính là nhờ vaò sự phối triển cương nhu.
Quan niệm điều hòa và phối hợp cương nhu của VOVINAM là quan niệm có tính linh hoạt. Tùy thể chất, cá tính... người tập có thể thiên về cương hay nhu. Song trong cương vẫn phải có sự mềm dẻo (nhu) bổ trợ, nếu không dễ trở thành thô cứng chậm chạp, khó phát huy tác dụng trong thực tế chiến đấu. Ngược lại trong nhu phải có cương tiềm ẩn để nhu không thành nhược, đánh mất tính chiến đấu của võ học vậy.
Hơn nữa, trong cung cách xử kỷ tiếp vật và tu dưỡng tâm thân,VOVINAM ứng dụng tinh thần và định luật cương nhu phối triển để tự kiện toàn con người của mình cả về tâm lẫn thân.
Từ một ý chí đặc thù của tổ tiên ngay từ thời khuyết sử, chuyển thành một quốc gia hàng đầu của bao triều đại Việt Nam trong công cuộc dựng nước, giữ nước và trị nước. Ngày nay, tinh thần Cương Nhu phối triển vẫn là một nền tảng vững chắc cho sự tự tồn và tự tiến của dân tộc Việt nói chung và là đường lối sáng tạo muôn đời cho môn phái VOVINAM VIỆT VÕ ÐẠO trong việc xây dựng con người mới, hoàn thiện về cả Thuật lẫn Ðạo, về cả Tâm lẫn Thân, điều hòa và phối hợp được đời sống tư và công, giữa tình cảm và lý trí ... để góp phần xây dựng và xiển dương thanh vọng Việt Nam trước cộng đồng nhân loại.
(Luận án võ sư Nguyễn Văn Sen - 1992)